“Những thớ gân trên một thanh gỗ, tiếng mưa trên mái nhà và trên lá, tiếng mưa thấm xuống mặt đất sau khi nó dội vào lớp đế của cây đèn đá và làm tươi mới lớp rêu.” Là cách Junichiro Tanizaki – một kiến trúc sư Nhật Bản tìm thấy vẻ đẹp của những điều ẩn mình trong bóng tối và bị thời gian che mờ khi lĩnh hội được triết lý Wabi Sabi.
Mê đắm và hạnh phúc khi tìm thấy những vẻ đẹp bị ẩn giấu, Mộc Xinh cũng chọn Wabi Sabi như một dấu ấn trong phong cách thiết kế kiến trúc nội thất của mình. Cùng Mộc Xinh tìm hiểu thêm về triết lý sâu sắc này.
Cội nguồn và tinh thần của Wabi Sabi
Wabi Sabi hình thành từ thế kỷ 14 tại Nhật Bản, bắt nguồn từ triết lý Thiền tông (Zen Buddhism) du nhập từ Trung Hoa. “Wabi” mang nghĩa giản dị, mộc mạc, không cầu kỳ. “Sabi” diễn tả vẻ đẹp của sự phai mờ, cổ điển, và tĩnh lặng theo thời gian. Khi kết hợp lại, Wabi Sabi chính là tìm kiếm những điều không hoàn mỹ, tôn vinh những thứ cũ kỹ, vô thường và hướng đến giá trị sống đơn giản, thuận tự nhiên.
Người Nhật thường tin rằng mọi vật đều có linh hồn. Khi một món đồ đã gắn bó lâu dài, nó trở thành một phần của ký ức. Vì thế, họ không vứt bỏ vật cũ, mà chấp nhận có chọn lọc, thậm chí tôn vinh những vết nứt, vết sứt, như cách họ đối diện với chính mình: không hoàn hảo, nhưng thành thật.
Đặc trưng trong thiết kế nội thất Wabi Sabi
Trong thiết kế, đối lập với phong cách hiện đại thường hướng tới sự đối xứng tuyệt đối, vật liệu xa xỉ, mọi thứ được đo lường, đồng bộ đến từng chi tiết thì Wabi Sabi lại truyền cảm hứng đến những người yêu chuộng không gian buông bỏ đi sự hoàn hảo; hướng đến điều chân thực và tự nhiên vốn có của tạo hóa: không che giấu vết nứt, cũng không cố gắng tô vẽ cho hoàn hảo. Một bức tường thô nhám, một món đồ gỗ đã sạm màu, hay một chiếc bình gốm có vết nứt đều được xem là đẹp, vì chúng mang trong mình dấu vết của thời gian và con người.
Chất liệu mộc mạc và dấu vết thời gian
Để tạo nên phong cách thiết kế chứa tinh thần Wabi sabi không thể thiếu các yếu tố mộc, thô như gỗ, đá, bê tông, gốm, vải linen, tre hoặc đồng. Trong quá trình chế tác, rất ít các công đoạn gia công, đánh bóng diễn ra, mà giữ lại hầu như nguyên trạng vẻ đẹp ban đầu, thể hiện sự trân trọng mọi sự như vốn dĩ của chúng. Những chất liệu này không chỉ mang lại cảm giác gần gũi mà còn cho phép con người cảm nhận được sự sống và hơi thở của thiên nhiên trong từng chi tiết.
Kiến trúc – nội thất mang tinh thần Wabi Sabi thường hay nhắc đến “Patina” thuật ngữ chỉ sự mòn tự nhiên của vật liệu qua năm tháng. Lớp gỉ đồng, vết trầy nhẹ trên gỗ, hay bề mặt sứ ngả màu theo thời gian là những hiệu ứng bề mặt hay được sử dụng. Thay vì xem đó là lỗi, đó được coi là “chứng chỉ” của tuổi đời, là bằng chứng rằng vật đã được sống, được chạm, được dùng. Một chiếc bàn có vết xước không làm giảm giá trị mà ngược lại, kể câu chuyện của những bữa ăn, những kỷ niệm, và cả những đổi thay.
Ngoài ra, sự hiện diện của các món đồ thủ công, các món đồ cũ hoặc sưu tập của chính gia chủ sau những dụng tâm hoặc những cuộc hành trình dài cũng tạo nên tinh thần Wabi Sabi. Đồng thời cũng mang đến dấu ấn cá nhân và sức hút độc bản cho không gian.
Bảng màu trầm và ánh sáng dịu
Bảng màu của Wabi-sabi thường rất nhẹ: xám tro, be, nâu đất, trắng ngà. Mỗi sắc độ đều gợi cảm giác trầm, ấm và tự nhiên. Không có màu sắc nào nổi bật quá mức; mọi thứ cùng hòa vào nhau để tạo nên một tổng thể hòa quyện và dễ chịu.
Ánh sáng trong phong cách Wabi-sabi chủ yếu là ánh sáng tự nhiên, được điều tiết qua rèm, cửa sổ, hoặc vách gỗ. Không gian thường có vùng sáng và vùng mờ, tạo chiều sâu và cảm giác yên tĩnh. Thay vì đèn rực rỡ, Wabi Sabi tôn vinh ánh sáng vàng êm, phản chiếu nhẹ trên bề mặt vật liệu tự nhiên.
Trong không gian như vậy, con người thường sẽ dễ dàng đắm chìm vào những khoảnh khắc có khả năng tái tạo lại năng lượng và cân bằng cảm xúc. “Không từ ngữ nào có thể diễn tả cái cảm giác một người ngồi trong nguồn sáng mờ mờ, phơi mình trong ánh sáng yếu ớt phản chiếu từ cảnh cửa trượt dán giấy, đắm chìm trong suy nghĩ hoặc nhìn đăm đăm ra khu vườn.” – Junichiro Tanizaki
Không gian tối giản – cảm xúc đến từ khoảng trống
Dù đề cao sự mộc mạc và tôn vinh những dấu vết của thời gian, Wabi Sabi vẫn giữ được sự tinh tế trong cách sắp đặt: mọi vật đều có vị trí và công năng nhất định, mọi khoảng trống đều có lý do tồn tại, tạo không gian thông thoáng, tự nhiên và thuận tiện cho sinh hoạt hằng ngày.
Một căn phòng Wabi Sabi không ấn tượng vì sự lộng lẫy, mà vì nó khiến người ta thấy bình yên. Khi bước vào, người ta cảm nhận được hơi ấm, sự tĩnh mịch và nhịp chậm của cuộc sống như thể mọi thứ đang thì thầm.
Với cái nhìn cô đọng hơn, mọi thứ trong không gian Wabi sabi không phô trương, không hoàn hảo tuyệt đối, thậm chí lệch lạc không đồng bộ; nhưng lại khiến người ta muốn dừng lại, thở chậm và cảm nhận sâu hơn.
Nếu bạn đang tìm kiếm một thiết kế giúp tâm trí được nghỉ ngơi, giúp ngôi nhà, dù là căn hộ nhỏ, quán cà phê hay văn phòng sáng tạo trở thành nơi nuôi dưỡng cảm xúc và kết nối thật sự, thì Wabi Sabi chính là lựa chọn đáng để bắt đầu: một vẻ đẹp bền vững, tĩnh tại và đầy nhân văn.
